Amateurarcheoloog Arie Saakes deed enkele maanden geleden een spectaculaire vondst. Op een luchtfoto van de Royal Air Force uit 1944 meende hij de contouren van het donjon van de Blauwe Toren te zien.
Luchtfoto’s kunnen veel interessante informatie over archeologische vindplaatsen opleveren, maar niet iedere opname is geschikt.
Arie Saakes
De foto moet allereerst op een heldere, liefst koude, dag genomen zijn. Ook tijdstip, hoogte, resolutie en de hoek waarin de opname is gemaakt, zijn bepalend. Bovendien is het zonder goede voorkennis van het gebied niet eenvoudig te bepalen wat je precies op de foto ziet.
Arie Saakes bestudeert al vijf jaar kaarten en luchtfoto’s. In eerste instantie geloofde hij zijn ogen niet en ging daarna tientallen andere luchtfoto’s onderzoeken. Uiteindelijk leverde dit nog negen andere vergelijkbare foto’s op. De opnames dateren tussen 1933 en 1986. De kwaliteit is weliswaar wisselend, maar alle negen tonen telkens dezelfde ronde contouren weerspiegeld in het water van de Duveltjesgracht.
Reconstructie ligging Blauwe Toren
Projectie Blauwe Toren op Google Maps door Arie Saakes
Bevestiging
De R.A.F. foto bevestigt de eerdere reconstructies zoals gemaakt door Annema (zie onder). Opvallend is wel dat de doorsnede van het donjon op de foto kleiner lijkt dan tot dusver op basis van berekeningen werd aangenomen. Een eerdere veronderstelling dat dit mogelijk door weerspiegeling in het grachtwater werd veroorzaakt gaat niet op. Op basis van de ontwerptekening door Jacob Kemp, waarop de Blauwe Toren nog onderdeel uitmaakt van de nieuwe vesting ; lijkt het dat we de binnenzijde van de toren zien, dus zonder ommuring. De kaart van Kemp werd op schaal getekend. De diameter van de binnenzijde van het donjon ligt tussen de 26 en 27 meter. Deze afmeting komt goed overeen met wat we op de luchtfoto zien. Maar hoe dan ook : zonder een nader archeologisch onderzoek ter plekke blijft alles vooralsnog theorie.
Detail stadsplattegrond door Abraham Kemp (1592−1597)
Detail kaart Symon en Cornelis Jansz uit 1592
Detail stadsplattegrond door Jacob van Deventer (1558)
Tekening Jacob van Deventer geprojecteerd op Google Maps
Tweede Wereldoorlog
De foto is midden in de Hongerwinter bij helder vriesweer (Den Bilt ‑3,8°) genomen. Opvallend is de wirwar van loopgraven en geschutputjes Buiten de Waterpoort en op de vesting. Het gehele gebied was een maand ervoor ontruimd en niet langer toegankelijk voor de bewoners van de stad. De aanlegplaats voor de veerboten is met rood krijt omcirkeld als een mogelijk ’target’ ?. Twee maanden eerder had men de veerboot Gorinchem V bij Sleeuwijk door beschieting tot zinken gebracht.
Voor technische informatie over de luchtfoto zie de website van Dotka Data
Haalbaarheidsonderzoek hotel Buiten de Waterpoort
In oktober 2017 diende de ontwikkelaar het haalbaarheidsonderzoek in, ter voorbereiding op de bouw van …
Binnenkort twee nieuwe publicaties over de Blauwe Toren
Binnenkort verschijnt de eerste bundel van de Stichting Kastelenstudies Nederland (SKN). De SKN heeft als …
Aanvullend bouwhistorisch onderzoek Buiten de Waterpoort
Gemeente Gorinchem ontving eind oktober de resultaten van het haalbaarheidsonderzoek over het inpassen van archeologische …
Booronderzoek Buiten de Waterpoort
Woensdag 30 augustus werden rond de eerder bij archeologisch onderzoek aangetroffen muurresten Buiten de Waterpoort …
Groen licht voor onderzoek haalbaarheid inpassen vondsten
De vergunninghouder van het nieuw te bouwen hotel Buiten de Waterpoort heeft een voorstel gedaan …
Evaluatierapport onderzoek Buiten de Waterpoort
Het evaluatierapport van het archeologisch onderzoek in het kader van de vergunningsprocedure voor de bouw …
De Blauwe Toren in de Krabsteeg
In 1983 kwam in een bouwput ten zuiden van de Krabsteeg, tegenwoordig Schuttersgracht, een zeer …
Buiten de Waterpoort
Een foto-impressie van het archeologisch onderzoek naar de gevonden muurresten Buiten de Waterpoort in Gorinchem. …
De Blauwe Toren, wat kunnen we ermee
De opgraving van de funderingen Buiten de Waterpoort te Gorinchem houdt de gemoederen in de …
Reconstructie ligging Blauwe Toren
Er leven nog veel vragen over de exacte ligging van de resten van het voormalige kasteelcomplex …
Vestingtoren
Eind november deden archeologen van SOB Research bij een proefsleuvenonderzoek een bijzondere vondst in het …