Luchtfoto uit Tweede Wereldoorlog toont Blauwe Toren

🔊 Beluister bericht

 

Ama­teur­ar­che­o­loog Arie Saak­es deed enke­le maan­den gele­den een spec­ta­cu­lai­re vondst. Op een lucht­fo­to van de Roy­al Air For­ce uit 1944 meen­de hij de con­tou­ren van het don­jon van de Blau­we Toren te zien.

Luchtfoto’s kun­nen veel inte­res­san­te infor­ma­tie over arche­o­lo­gi­sche vind­plaat­sen ople­ve­ren, maar niet iede­re opna­me is geschikt. De foto moet aller­eerst op een hel­de­re, liefst kou­de, dag geno­men zijn. Ook tijd­stip, hoog­te, reso­lu­tie en de hoek waar­in de opna­me is gemaakt, zijn bepa­lend. Boven­dien is het zon­der goe­de voor­ken­nis van het gebied niet een­vou­dig te bepa­len wat je pre­cies op de foto ziet.

Arie Saak­es bestu­deert al vijf jaar kaar­ten en lucht­fo­to’s. In eer­ste instan­tie geloof­de hij zijn ogen niet en ging daar­na tien­tal­len ande­re luchtfoto’s onder­zoe­ken. Uit­ein­de­lijk lever­de dit nog negen ande­re ver­ge­lijk­ba­re foto’s op. De opna­mes date­ren tus­sen 1933 en 1986. De kwa­li­teit is wel­is­waar wis­se­lend, maar alle negen tonen tel­kens dezelf­de ron­de con­tou­ren weer­spie­geld in het water van de Duveltjesgracht.

Bevestiging

De  R.A.F. foto beves­tigt de eer­de­re recon­struc­ties zoals gemaakt door Anne­ma (zie onder). Opval­lend is wel dat de door­sne­de van het don­jon op de foto klei­ner lijkt dan tot dus­ver op basis van bere­ke­nin­gen werd aan­ge­no­men. Een eer­de­re ver­on­der­stel­ling dat dit moge­lijk door weer­spie­ge­ling in het gracht­wa­ter werd ver­oor­zaakt gaat niet op. Op basis van de ont­werp­te­ke­ning door Jacob Kemp, waar­op de Blau­we Toren nog onder­deel uit­maakt van de nieu­we ves­ting ; lijkt het  dat we de bin­nen­zij­de van de toren zien, dus zon­der ommu­ring. De kaart van Kemp werd op schaal gete­kend. De dia­me­ter van de bin­nen­zij­de van het don­jon ligt tus­sen de 26 en 27 meter. Deze afme­ting komt goed over­een met wat we op de lucht­fo­to zien. Maar hoe dan ook : zon­der een nader arche­o­lo­gisch onder­zoek ter plek­ke blijft alles voor­als­nog theorie.

Tweede Wereldoorlog

De foto is mid­den in de Hon­ger­win­ter bij hel­der vries­weer (Den Bilt ‑3,8°) geno­men. Opval­lend is de wir­war van loop­gra­ven en geschut­sput­jes Bui­ten de Water­poort en op de ves­ting. Het gehe­le gebied was een maand ervoor ont­ruimd en niet lan­ger toe­gan­ke­lijk voor de bewo­ners van de stad. De aan­leg­plaats voor de veer­bo­ten is met rood krijt omcir­keld als een moge­lijk ‘tar­get’ ?. Twee maan­den eer­der had men de veer­boot Gorin­chem V bij Sleeuwijk door beschie­ting tot zin­ken gebracht.

Voor tech­ni­sche infor­ma­tie over de lucht­fo­to zie de web­si­te van Dot­ka Data