Urinaal

Urinaal

Urinaal, woudglas, Nederland of Duitsland, 1650-1700

Beschrijving

De uri­naal is gevon­den in de beer­put van het huis Paf­fen­rode tij­dens de opgra­ving op het Kazer­ne­plein (1997) .

Een uri­naal (pis­glas) vol urine van de zieke werd in een mandje naar een arts gebracht. De arts stelde op basis van uro­sco­pie (het pis­kij­ken) zijn dia­gnose. Uro­sco­pie was alles­be­halve een­vou­dig. Men onder­scheidde wel twin­tig kleur­scha­ke­rin­gen. Kleur, con­sis­ten­tie, geur en bezink­sel waren belangrijk.

Een arts onderzoekt urine, naar David Teniers de Jonge (1610-1690), Wellcome Library

Een arts onder­zoekt urine, naar David Teniers de Jonge (1610−1690)

Huis Paffenrode

Voor­af­gaand aan de bouw van een par­keer­ga­rage op het Kazer­ne­plein is in 1997 een arche­o­lo­gisch onder­zoek uit­ge­voerd. Tij­dens de opgra­ving ont­dek­ten de onder­zoe­kers res­ten van de 16de-eeuwse woning van de dros­saard van Gorin­chem en het Land van Arkel. De woning stond bekend als het Huis Paf­fen­rode, genoemd naar de meest bekende bewo­ner : Jacob van Paf­fen­rode (± 1591 – 1652). Hij was gehuwd met Wil­hel­mina van Arkel (± 1590 – 1628). Het gezin had drie kin­de­ren : Joan (1618−1673), Rudolf (1620−1673) en Anna (1625−1656).

Jacob van Paf­fen­rode, Wil­hel­mina van Arkel en hun doch­ter Anna op ca. 4‑jarige leeftijd.

Mili­tair Joan van Paf­fen­rode, was vooral bekend als toneel­dich­ter en bleef na de dood van zijn vader het huis bewo­nen (tot vóór 1682). Daarna woonde hier tot omstreeks 1686 Lode­wijk Huy­gens van Zuy­li­chem, zoon van de bekende dich­ter Con­stan­tijn Huy­gensIn 1672 benoemde stad­hou­der Wil­lem III van Oranje hem tot dros­saard van Gorin­chem. In deze func­tie maakte Huy­gens zich niet geliefd bij de bevol­king door hogere belas­tin­gen te eisen. Hij werd aan­ge­klaagd wegens cor­rup­tie en ver­vol­gens uit zijn func­tie gezet. Lode­wijk Huy­gens trouwde in 1674 met Jacoba Teding van Berk­hout. Zij kre­gen acht kin­de­ren, van wie er vijf al zeer jong overleden.

Details

Omschrijving:Urinaal (pisglas), rond met trompetvormige hals, type gl-uri-1
Materiaal:Woudglas
Productie:Nederland of Duitsland
Datering:1650-1700
Afmetingen:35 cm (lengte)
Vindplaats:Gorinchem, Kazerneplein (1997), beerput huis Paffenrode.
Vondstnummer:KP97V669-g01
Permalink:https://www.archeologiegorinchem.com/100-vondsten/urinaal/
Vragen?Ziet u een fout? Of heeft u extra informatie over deze vondst?
Laat het ons weten!

Vindplaats

 

Administratieve gegevens
Archisnummer(s):Zaakidentificatie: 2020660100
Onderzoekmelding: 1626
Topografische Kaart:38G
Coördinaten:126.280/426.860 (centrum)
Toponiem:Kazerneplein
Plaats:Gorinchem
Gemeente:Gorinchem
Provincie:Zuid-Holland
Type onderzoek:Archeologische opgraving
Uitvoerder:P.M. Floore, Rotterdam
Projectleider:P.M. Floore, Rotterdam
Opdrachtgever:Gemeente Gorinchem
Bevoegd gezag:Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek
Aanvang onderzoek:11 augustus-5 september 1997
Vondsten & documentatie:Gemeentelijk depot voor archeologie Gorinchem
DANS:-

Documentatie

Broeken, A. (2006) Gorcumse bodemschatten. Archeologische speurtocht naar de geschiedenis van de Arkelstad, Gorcumse Monumentenreeks 5, Gorinchem, p. 32-39. Broeken, A. (2006)
Drossaard jonker Jacob van Paffenrode en zijn huis op het Kazerneplein, in: Gorcumse bodemschatten. Archeologische speurtocht naar de geschiedenis van de Arkelstad, Gorcumse Monumentenreeks 5, Gorinchem, p. 32-39.
Flipbook | PDF (3 MB)
Lusthoven in Gorinchem. Busch, A.J. & C.S. Oldenburger-Ebbers (1990)
Lusthoven in Gorinchem, Historische Reeks Oud-Gorcum 3, Gorinchem, p. 3-8.
Flipbook | PDF (9 MB)
Floore, P.M. (1998) Opgraving Huis van Paffenrode Kazerneplein, Gorinchem 1997, Rotterdam. PDF (6,10 MB) Floore, P.M. (1998)
Opgraving Huis van Paffenrode Kazerneplein, Gorinchem 1997, Rotterdam.
Flipbook | PDF (6,10 MB)
Henkes, H.E. (1994 Glas zonder glans/Glass without gloss. Vijf eeuwen gebruiksglas uit de bodem van de Lage Landen 1300-1800/Utility glass from five centuries excavated in the Low Countries 1300-1800, Rotterdam Papers 9, Rotterdam Henkes, H.E. (1994
Glas zonder glans/Glass without gloss. Vijf eeuwen gebruiksglas uit de bodem van de Lage Landen 1300-1800/Utility glass from five centuries excavated in the Low Countries 1300-1800, Rotterdam Papers 9, Rotterdam, p. 332-333.
WorldCat
Hoogendijk, T. (2018)Rijk gevulde beerputten op het Kazerneplein en aan de Nieuwstad, in: F. Cerutti, R. Mulder, B. Stamkot & A. de Vries (red.), Tien eeuwen Gorinchem. Geschiedenis van een Hollandse stad, Utrecht, p. 340-341. Hoogendijk, T. (2018)
Rijk gevulde beerputten op het Kazerneplein en aan de Nieuwstad, in: F. Cerutti, R. Mulder, B. Stamkot & A. de Vries (red.), Tien eeuwen Gorinchem. Geschiedenis van een Hollandse stad, Utrecht, p. 240-241.
WorldCat
Materiaal: Glas
Periode: Nieuwe tijd B:1650-1850 nC
Toepassing: Medisch
Vindplaats: Kazerneplein (1997)
Vondstnummer: KP97V669-g01