GORINCHEM – Vorige week maandag startte de werkgroep Archeologie van de gemeente Gorinchem, met de opgraving naar het Huis Paffenrode op het Kazerneplein. Dat gebeurt onder leiding van de archeoloog Pieter Floore, van de Universiteit van Amsterdam, die ook werd ingeschakeld bij het onderzoek op de Blijenhoek en het kasteel van de Heren van Arkel bij Wijdschild.
Afgelopen dinsdag stuitte men op de eerste funderingen van het huis. Deze week ontdekte men tevens een waterput en waterkelder. Op hetzelfde terrein vonden de archeologen ook een sloot of gracht die veel ouder is dan de restanten van het Huis Paffenrode. In deze opgevulde sloot lagen scherven uit de vijftiende eeuw, zo’n honderd jaar voordat men het huis Paffenrode bouwde.
Repen verzaagde runderbotten met boorgaatjes
‘Vijftichmaacker’
Een bijzondere vondst uit deze sloot was het afval van een zogenaamde ‘vijftichmaacker’. Dit was de middeleeuwse benaming voor iemand die rozenkransen maakte. Daar werden runderbotten voor gebruikt. Het afval bestaat uit in repen gezaagde runderbotten met daarin de boorgaten van de kraaltjes. Ranjith Jayasena, student archeologie in Amsterdam is erg tevreden over de eerste week van de opgravingen. Jayasena is vanaf het begin betrokken bij de opgravingen. ‘Je weet nooit wat je aantreft als je begint,” vertelt hij. Iedere opgraving die je doet is anders. Mijn studierichting is middeleeuwen, dus dit is perfect. het gaat niet zozeer om de vondsten, zoals scherven, maar om het datereen van wat we opgraven. Dankzij aardewerk kun je een goede tijdsbepaling krijgen. Zo krijg je een beeld van de stad, die je niet uit de geschiedboeken kan halen”. Opgraven is geduldig werk. “Je moet de afwijking hebben dat je het graag doet,” lacht Ranjith Jayasena.
Het maken van paternosterkralen
Historie
Rond 1595 liet de stadspensionaris Adriaen van Weresteyn daar in een omvangrijk hof een groot landhuis bouwen. Dergelijke binnenstadstuinen uit de zeventiende eeuw waren in Nederland wat tuinarchitectuur betreft toonaangevend in de wereld. Het landhuis dat de naam ‘Huis van Paffenrode’ kreeg, is tussen 1755 en 1771 afgebroken. In 1618 werd het gekocht door drossaard Jacob van Paffenrode, getrouwd met Maria van Arkel. Zij, en later hun zoon Johan van Paffenrode, waren de bekendste bewoners in de zeventiende eeuw in de wereld. Later werd dit huis o.a. bewoond door drossaard Louis Huygens van Zuylichem, de zoon van de beroemde dichter Constantijn Huygens. Wegens bouwvalligheid werd het gebouw in de tweede helft van de achttiende eeuw afgebroken. In 1826 werd op her terrein begonnen met de bouw van een kazernecomplex. Het gedeelte waar het landhuis heeft gestaan , is toen in gebruik genomen als exercitieplaats. Het kazernecomplex is in 1969 afgebroken.
Taak
Van het huis zijn geen gedetailleerde afbeeldingen bekend. De zeventiende eeuwse cartografen Blaeu en Wijdtmans tekenden op hun plattegronden van Gorinchem op de plaats van het huidige Kazerneplein een groot landhuis met stallen en een koetshuis omgeven door siertuinen en boomgaard. Daar is echter niet duidelijk op te zien hoe het huis gebouwd. Aan de archeologen de taak om dit in kaart te brengen.
Kompas Aktief
19 augustus 1997