Knipsteeg 13 – 15 (2015)

Knipsteeg 13 – 15 hoek Struisvogelstraat

In maart 2015 heeft Hollandia arche­o­lo­gen uit Zaandijk een arche­o­lo­gisch bureau­on­der­zoek uit­ge­voerd voor de loca­tie Knipsteeg 13 – 15, op de hoek van de Knipsteeg en de Struisvogelstraat in Gorinchem. De opdracht voor het onder­zoek is ver­leend door Loosbroek Architecten BV. Op de onder­zoeks­lo­ca­tie zal bestaan­de bouw deels wor­den ver­bouwd en deels wor­den ver­van­gen door nieuw­bouw – plan “De Speelwagen” genoemd. Het hoek­pand op num­mer 15, café ‘t Huys van Breughel, zal blij­ven staan en deels behou­den blij­ven. De vloer wordt niet ver­wij­derd en er vind geen grond­roe­ring plaats. De aan­gren­zen­de feest­zaal van het café, op num­mer 13, wordt gesloopt en vol­le­dig ver­van­gen door nieuw­bouw. Deze nieuw­bouw wordt gefun­deerd op een beton­vloer, op 29 sta­len buis­pa­len. Het bureau­on­der­zoek heeft als doel de arche­o­lo­gi­sche waar­den op de onder­zoeks­lo­ca­tie te inven­ta­ri­se­ren. De arche­o­lo­gi­sche ver­wach­ting zal de basis vor­men voor een advies omtrent de te nemen ver­volgstap­pen.

In dit bureau­on­der­zoek is op basis van his­to­ri­sche, car­to­gra­fi­sche en arche­o­lo­gi­sche bron­nen gecon­clu­deerd dat voor de onder­zoeks­lo­ca­tie aan de Knipsteeg een zeer hoge arche­o­lo­gi­sche ver­wach­ting geldt. Er kun­nen spo­ren van bewo­ning uit de 13^de eeuw en later wor­den aan­ge­trof­fen, boven­dien ligt de onder­zoeks­lo­ca­tie in de direc­te nabij­heid van twee insti­tu­ten die een gro­te rol heb­ben gespeeld in de Gorcumse his­to­rie : de Grote of Latijnse School en het Hof van Arkel.

Het gebou­wen­com­plex van de school strekt zich uit rich­ting het noor­den. Met een dik­ke rode lijn is de zui­de­lij­ke grens van de onder­zoeks­lo­ca­tie aan­ge­ge­ven

Het arche­o­lo­gie­be­leid van de gemeen­te Gorinchem onder­schrijft deze ver­wach­ting en stelt dat hier­voor het meest strik­te beleids­re­gime van toe­pas­sing is. Dit houdt in dat gestreefd wordt naar behoud in situ en dat elke bode­mingreep aan­lei­ding geeft voor arche­o­lo­gisch (voor)onderzoek.

De hui­di­ge ont­wik­ke­lings­plan­nen voor de Knipsteeg 13 – 15 behel­zen deels het behoud van oud­bouw waar de beton­vloer tus­sen de stro­ken­fun­de­ring gehand­haafd blijft. Op nr. 13 wordt de bestaan­de bebou­wing gesloopt en geheel ver­van­gen door nieuw­bouw. Ook deze bebou­wing zal wor­den gefun­deerd op een beton­nen vloer, waar­van een strook langs de ran­den rond het per­ceel 0,35 m die­per komen te lig­gen dan de 0,25 m dik­ke beton­vloer ter plaat­se van de wonin­gen. Hier zul­len naar ver­wach­ting 29 palen wor­den geplaatst. De boven­kant van de vloe­ren ligt mini­maal 0,2 m en maxi­maal 0,45 m onder peil (straat­ni­veau), onder de vloe­ren zal een laag zand wor­den aan­ge­bracht.

Uitsnede van het palen­plan, teke­ning Loosbroek Architecten BV

De ont­gra­ving van de boven­grond ten behoe­ve van het aan­bren­gen van de beton­vloe­ren zal naar ver­wach­ting tot ver­sto­ring van het bodem­ar­chief lei­den, tot maxi­maal ca. 1,0 m onder het hui­di­ge straat­ni­veau. Daarnaast zorgt het zet­ten van hei­pa­len voor ver­sto­ring van de arche­o­lo­gi­sche waar­den. Ondanks de gerin­ge omvang van een indi­vi­du­e­le paal, is de scha­de aan de arche­o­lo­gi­sche res­ten aan­zien­lijk of zelfs groot te noe­men. De palen rei­ken diep en door­snij­den daar­bij alle arche­o­lo­gi­sche niveau’s. Door de dicht­heid van de arche­o­lo­gi­sche spo­ren is de kans groot dat een vondst rijk com­plex, zoals een beer­put of mest­kuil, door een hei­paal geraakt wordt. Eventueel toe­kom­stig onder­zoek wordt boven­dien door het dich­te palen­plan nage­noeg onmo­ge­lijk gemaakt.

plan­te­ke­ning van Loosbroek archi­tec­ten, met daar­op gepro­jec­teerd de
twee gebie­den die in het advies wor­den onder­schei­den

Het advies voor het ver­volg­tra­ject wordt gespe­ci­fi­ceerd per per­ceel :

• Knipsteeg 15 (oud­bouw, kadas­traal num­mer 4002, blauw gemar­keerd):
  Binnen het bestaan­de hoofd­ge­bouw wor­den de aan­we­zi­ge beton­vloe­ren op zand tus­sen de stro­ken­fun­de­rin­gen behou­den. De beton­vloer wordt niet ver­wij­derd. Verdere arche­o­lo­gi­sche maat­re­ge­len zijn hier­door niet ver­eist.
• Knipsteeg 13 (te slo­pen aan­bouw, kadas­traal num­mer 4001 en deels 4002, groen gemar­keerd):
  De sloop van de fun­de­rin­gen van de bebou­wing aan de Knipsteeg 13 dient arche­o­lo­gisch te wor­den bege­leid, zodat dicht onder het maai­veld gele­gen oude fun­de­rin­gen niet ver­lo­ren zul­len gaan. Geadviseerd wordt om aan­slui­tend een arche­o­lo­gi­sche opgra­ving uit te voe­ren.

Behalve de opper­vlak­te van de appar­te­men­ten (ca. 200 m2) dient ook het ach­ter­ter­rein van huis­num­mer 15 bij de opgra­ving te wor­den betrok­ken (ca. 54 m2). Hier zijn onder ande­re een lift­schacht en een fiet­sen­stal­ling gepland. De loca­tie dient tot op de natuur­lij­ke onder­grond te wor­den opge­gra­ven, met inacht­ne­ming van de omge­ving, belen­den­de per­ce­len en de vei­lig­heid van de werk­si­tu­a­tie. Voor dit ver­volg­on­der­zoek dient een pro­gram­ma van eisen te wor­den opge­steld.

Hoogendijk, T. (2015)
Archeologisch bureau­on­der­zoek, Gorinchem-Knipsteeg 13 – 15, Hollandia reeks 521, Zaandijk.
Flipbook | PDF (25 MB)