Knipsteeg 13-15 (2015)

Knipsteeg 13-15 hoek Struisvogelstraat, foto Martin Veen

In maart 2015 heeft Hollandia archeologen uit Zaandijk een archeologisch bureauonderzoek uitgevoerd voor de locatie Knipsteeg 13-15, op de hoek van de Knipsteeg en de Struisvogelstraat in Gorinchem. De opdracht voor het onderzoek is verleend door Loosbroek Architecten BV. Op de onderzoekslocatie zal bestaande bouw deels worden verbouwd en deels worden vervangen door nieuwbouw – plan “De Speelwagen” genoemd. Het hoekpand op nummer 15, café ‘t Huys van Breughel, zal blijven staan en deels behouden blijven. De vloer wordt niet verwijderd en er vind geen grondroering plaats. De aangrenzende feestzaal van het café, op nummer 13, wordt gesloopt en volledig vervangen door nieuwbouw. Deze nieuwbouw wordt gefundeerd op een betonvloer, op 29 stalen buispalen. Het bureauonderzoek heeft als doel de archeologische waarden op de onderzoekslocatie te inventariseren. De archeologische verwachting zal de basis vormen voor een advies omtrent de te nemen vervolgstappen.

In dit bureauonderzoek is op basis van historische, cartografische en archeologische bronnen geconcludeerd dat voor de onderzoekslocatie aan de Knipsteeg een zeer hoge archeologische verwachting geldt. Er kunnen sporen van bewoning uit de 13de eeuw en later worden aangetroffen, bovendien ligt de onderzoekslocatie in de directe nabijheid van twee instituten die een grote rol hebben gespeeld in de Gorcumse historie: de Grote of Latijnse School en het Hof van Arkel.

Het gebouwencomplex van de school strekt zich uit richting het noorden. Met een dikke rode lijn is de zuidelijke grens van de onderzoekslocatie aangegeven

Het archeologiebeleid van de gemeente Gorinchem onderschrijft deze verwachting en stelt dat hiervoor het meest strikte beleidsregime van toepassing is. Dit houdt in dat gestreefd wordt naar behoud in situ en dat elke bodemingreep aanleiding geeft voor archeologisch (voor)onderzoek.

De huidige ontwikkelingsplannen voor de Knipsteeg 13-15 behelzen deels het behoud van oudbouw waar de betonvloer tussen de strokenfundering gehandhaafd blijft. Op nr. 13 wordt de bestaande bebouwing gesloopt en geheel vervangen door nieuwbouw. Ook deze bebouwing zal worden gefundeerd op een betonnen vloer, waarvan een strook langs de randen rond het perceel 0,35 m dieper komen te liggen dan de 0,25 m dikke betonvloer ter plaatse van de woningen. Hier zullen naar verwachting 29 palen worden geplaatst. De bovenkant van de vloeren ligt minimaal 0,2 m en maximaal 0,45 m onder peil (straatniveau), onder de vloeren zal een laag zand worden aangebracht.

Uitsnede van het palenplan, tekening Loosbroek Architecten BV

De ontgraving van de bovengrond ten behoeve van het aanbrengen van de betonvloeren zal naar verwachting tot verstoring van het bodemarchief leiden, tot maximaal ca. 1,0 m onder het huidige straatniveau. Daarnaast zorgt het zetten van heipalen voor verstoring van de archeologische waarden. Ondanks de geringe omvang van een individuele paal, is de schade aan de archeologische resten aanzienlijk of zelfs groot te noemen. De palen reiken diep en doorsnijden daarbij alle archeologische niveau’s. Door de dichtheid van de archeologische sporen is de kans groot dat een vondst rijk complex, zoals een beerput of mestkuil, door een heipaal geraakt wordt. Eventueel toekomstig onderzoek wordt bovendien door het dichte palenplan nagenoeg onmogelijk gemaakt.

Plantekening van Loosbroek architecten, met daarop geprojecteerd de
twee gebieden die in het advies worden onderscheiden

Het advies voor het vervolgtraject wordt gespecificeerd per perceel:

• Knipsteeg 15 (oudbouw, kadastraal nummer 4002, blauw gemarkeerd):
  Binnen het bestaande hoofdgebouw worden de aanwezige betonvloeren op zand tussen de strokenfunderingen behouden. De betonvloer wordt niet verwijderd. Verdere archeologische maatregelen zijn hierdoor niet vereist.
• Knipsteeg 13 (te slopen aanbouw, kadastraal nummer 4001 en deels 4002, groen gemarkeerd):
  De sloop van de funderingen van de bebouwing aan de Knipsteeg 13 dient archeologisch te worden begeleid, zodat dicht onder het maaiveld gelegen oude funderingen niet verloren zullen gaan. Geadviseerd wordt om aansluitend een archeologische opgraving uit te voeren.

Behalve de oppervlakte van de appartementen (ca. 200 m2) dient ook het achterterrein van huisnummer 15 bij de opgraving te worden betrokken (ca. 54 m2). Hier zijn onder andere een liftschacht en een fietsenstalling gepland. De locatie dient tot op de natuurlijke ondergrond te worden opgegraven, met inachtneming van de omgeving, belendende percelen en de veiligheid van de werksituatie. Voor dit vervolgonderzoek dient een programma van eisen te worden opgesteld.

Berichten

Een middeleeuwse gracht met verrassend veel water

  De afgelopen drie weken werd een opgraving uitgevoerd in de Knipsteeg te Gorinchem. Op basis van het vooronderzoek en de resultaten van de opgraving aan de Krijtstraat in 2002, was ...

Lees verder...

Archeologen terug naar de Grote School

  Maandag 13 mei start archeologisch onderzoeksbureau De Steekproef een verkennend onderzoek aan de Knipsteeg. Het onderzoek was oorspronkelijk een week eerder gepland. Op basis van de conclusies in het verslag ...

Lees verder...