De boekjes van Willem Frederik Emck (1869-1929)

W.F. Emck (1869-1929), collectie RAG.

Willem Frederik Emck wordt in 1869 te Gorinchem geboren. Zijn gelijknamige vader werkt dan voor het gemeentebestuur als bode. Zoals in die tijd niet ongebruikelijk, komt later ook junior in dienst op het stadhuis. Aanvankelijk in dezelfde functie als zijn vader, maar na enige tijd groeit hij door tot stadsontvanger.

Vermoedelijk met de hulp van zijn vader, die eerder assisteerde bij de herordening van het stadsarchief, weet hij de weg te vinden tussen de oude stukken en groeit zijn belangstelling voor de geschiedenis van zijn geboortestad. 1 Ook het contact met H.A. van Goch, 2 die voor zijn boek 'Van Arkel's oude Veste' regelmatig op het stadhuis archiefonderzoek verricht, stimuleert waarschijnlijk zijn interesse.

Dit is in Bethlehem

Als de historische vereniging "Oud-Gorcum" plannen heeft in het huis "Dit is in Bethlehem" aan de Gasthuisstraat een museum te starten, wordt Emck gevraagd informatie te verzamelen over de geschiedenis van dit pand. Hij raadpleegt het kohier van verponding uit 1584, een per straat ingedeelde taxatielijst van al het onroerend goed waarover grondbelasting geheven werd. Dit levert hem weliswaar een interessant beeld van alle namen van huizen in de stad, maar jammer voor Emck: "Dit is in Bethlehem" komt er niet op voor. Het stadsarchief blijkt niet geheel compleet. De documenten die hij nodig heeft liggen in het Algemeen Rijksarchief in Den Haag. Na aanvraag van het gemeentebestuur komen ruim 300 boekdelen met oude aktes naar Gorinchem. Emck kan nu aan de slag. Hij ontpopt zich tot een gepassioneerd amateurhistoricus en leest honderden oude stukken door.

Projectie kaart Van Deventer, op moderne kaart, door W.F. Emck en W.P.C. Colthoff (1922)

Projectie kaart Jacob van Deventer (1558) op moderne kaart, door W.F. Emck en W.P.C. Colthoff (1922)

Oude namen van huizen en straten

Het resultaat mag er zijn: een lijvig en keurig handgeschreven boekwerk van ruim 15 cm dik, dat nog steeds in het Regionaal Archief aanwezig is. In 1914 verschijnt zijn boekje "Oude namen van huizen en straten", als samenvatting van zijn onderzoek. Van Goch schrijft de inleiding.

Natuurlijk is het boekje ondertussen hier en daar gedateerd. Maar het geeft nog steeds een heel interessant overzicht van alle oorspronkelijke benamingen van huizen en straten in de Gorcumse binnenstad. Jammer genoeg gaat de inhoud niet verder terug dan 1540. Emck vertelt in zijn voorwoord dat hij de oudere archiefstukken helaas niet kon ontcijferen.

	Emck, W.F. (1914) Oude namen van huizen en straten in Gorinchem, Gorinchem. Flipbook \| PDF (5 MB)

Kroniek van Gorinchem

Geïnspireerd door een jaartallenboekje uit zijn schooltijd schrijft Emck een handzaam boekje over de geschiedenis van Gorinchem. Zelf heeft hij de publicatie ervan niet meer mogen meemaken. Het verschijnt in zijn overlijdensjaar.

Wat geldt voor zijn publicatie over huizen en straten, is ook van toepassing op dit boekje. We moeten ons daarbij bewust zijn de tekst in in relatie tot zijn tijd en mogelijkheden te plaatsen. Met name het tijdperk dat Emck "Heerschappij der Heeren van Arkel" noemt, met 1230 als stichtingsjaar van de stad, bevat veel fouten en is ondertussen vrijwel volledig achterhaald. Hij baseert zijn tekst vooral op de publicaties van H.A. van Gogh (1898),3 Cornelis van Zomeren (1755)4 en Abraham Kemp (1656).5 Desalniettemin blijft het vooral voor de jongere periodes een interessante uitgave.

Om met de woorden van Emck te besluiten: "Dat ik geslaagd moge zijn in mijn liefhebberij-arbeid en zij voor velen eene aansporing moge zijn zich te verdiepen in de geschiedenis der aloude stad der Arkels is mijn hartelijke wensch".