Handschoen

Beschrijving

In 2011 voerde Hol­lan­dia Arche­o­lo­gen een opgra­ving uit op het ter­rein van het gesloopte ‘Blue­band­huis’ op de hoek van de Arkel­straat en de Ros­mo­len­steeg.1Hoog­en­dijk, T. (2015)
Laat­mid­del­eeuwse bewo­ning op de loca­tie van het Blue­band­huis in Gorin­chem, Hol­lan­dia reeks 520, Zaandijk.
PDF (15 MB) De loca­tie is gele­gen in het his­to­ri­sche cen­trum van Gorin­chem en er zijn spo­ren van de vroeg­ste bewo­ning van de stad aan­ge­trof­fen (laat­ste kwart 13^e eeuw) en van een ros­mo­len die hier vanaf de tweede helft van de 15^e eeuw (moge­lijk zelfs vanaf de 14^e eeuw) tot aan het begin van de 19^e eeuw in gebruik was. 

Eén van de water­put­ten op het ter­rein van het Blue­band­huis bleek rijk aan vond­sten. De inhoud is aan de hand van het aan­we­zige kera­miek geda­teerd in de tweede helft van de 14^e eeuw. De leren vond­sten uit de water­put betref­fen frag­men­ten van een zes­tal schoe­nen, een zwaard­schede, een gor­del­beurs en een hand­schoen. De vondst van een hand­schoen uit de 14^e eeuw is uniek, omdat leren hand­schoe­nen slechts spo­ra­disch wor­den gevonden.

Apen met hand­schoe­nen in de Smith­field Decre­tals, 1275 – 1325

Een handschoen van kalfsleer

De vijf­vin­ge­rige rech­ter­hand­schoen is gemaakt uit een enkel stuk kalfs­leer met een apart inge­zette duim. Het patroon werd uit­ge­sne­den en daarna aan de zij­kan­ten bin­nen­ste­bui­ten aan elkaar genaaid. Daarna draaide men de hand­schoen om, met de nerf­zijde van het leer naar de bui­ten­kant gericht. De duim werd apart inge­zet, maar is niet meer aan­we­zig. Het apart inzet­ten van de duim was gebrui­ke­lijk bij hand­schoe­nen en wan­ten. Het deel dat de hand­palm bedekt en enkele vin­ger­de­len ont­bre­ken. Zij wer­den moge­lijk hergebruikt.

Er zijn slechts enkele hand­schoe­nen bekend uit de 14^e eeuw, waar­on­der één uit Zwit­ser­land2Vol­ken, S. & M. Vol­ken (2006)
Schuhe, Tasche und wei­tere Leder­fun­den. In : Das Bür­gerasyl in Stein am Rhein. Geschichte eines mit­tel­al­ter­li­chen Spi­tals. Schaff­hau­ser Archäo­lo­gie 7, S. 128 – 137. en één uit Zwe­den.3Fre­driks­son, M., & B. Zerpe (1982)
Skor och andra läder­för­mäl, in : G. Dähl­back (eds.), Hel­ge­ands­hol­men – 1000 ár i Stock­holms ström, (Mono­gra­fier av Stock­holms kom­mun), Stock­holm : p. 84 – 91. Uit de peri­ode hierna en met name vanaf de 16^e eeuw zijn er wat meer leren hand­schoe­nen en wan­ten gevon­den,4Egan, G. (2005)
Mate­rial cul­ture in Lon­don in an age of tran­si­tion. Tudor and Stu­art period finds c1450·c1700 from exca­va­ti­ons at river­side sites in Sou­th­wark. MoLAS Mono­graph 19.

Groen­man-van Waat­e­ringe, W. (1988)
Lea­ther from medie­val Svend­borg, Odense.

Schnack, C. (1998)
Die mit­tel­al­ter­li­chen Leder­funde aus Schles­wig – Fut­te­rale, Rie­men, Taschen und andere Objekte. Aus­gra­bun­gen in Schles­wig, Berichte und Stu­dien 13. maar het is geen alle­daagse vondst. In Neder­land is een duim van een hand­schoen of want gevon­den in Kam­pen5Bar­was­ser, M.&. 0. Gou­bitz (1990)
Leder, hout en tex­tiele vond­sten, in : H. Cle­vis &. M. Smit, Ver­scho­len in vuil : arche­o­lo­gi­sche vond­sten uit Kam­pen, 1375 – 1925, Kam­pen, p. 70 – 99. en in Mid­del­burg en Dord­recht6Gou­bitz, 0. (2008)
Leder. In : T.H.L. Hos, D.B.S. Paal­man e.a., Onder straat­ni­veau ! Arche­o­lo­gisch onder­zoek op de “Grote Markt” te Dord­recht, Gemeente Dord­recht, p. 67·72. een hand­schoen zon­der duim.

Apen met hand­schoe­nen en mars­kra­mer met wan­ten aan een koord, door Claes Jansz Vis­scher ca. 1610.

Func­tie
Leren hand­schoe­nen kun­nen gebruikt zijn voor meer­dere doel­ein­den, ter ver­war­ming of bescher­ming van de hand, maar het kan ook een uiting zijn van de sta­tus van een per­soon. Vooral vanaf de 16^e eeuw wor­den hand­schoe­nen afge­beeld op schil­de­rijen van hoog­ge­plaatste per­so­nen. Bij welke acti­vi­tei­ten de hand­schoen werd gedra­gen, is nog niet dui­de­lijk. De hand­schoen lijkt te dun te zijn voor zware werk­zaam­he­den en hij was zeker niet het bezit van een arme arbei­der. Er zijn boven­dien geen dui­de­lijke slij­ta­ge­spo­ren gevon­den. Nader onder­zoek naar zulke hand­schoe­nen is nood­za­ke­lijk om meer zicht te krij­gen op de func­tie en bezit­ters van hand­schoe­nen. Een der­ge­lijke vrij com­plete hand­schoen is dan ook een aan­vul­ling op de schaarse infor­ma­tie over hand­schoe­nen uit deze periode.

Naar Marloes Rij­ke­lijk­hui­zen (2013)