Tabaks­pijp

Tabaks­pijp met aan de rokers­zijde een tekst­lint met hierop de tekst DE BEURS VAN GORIN­CHEM. Deze kwa­li­teits­ta­baks­pijp is gemerkt met de gekroonde 96 en is door Pie­ter Stom­man (1751−1839) in Gouda gepro­du­ceerd. Deze pij­pen­ma­ker maakte meer van dit soort tabakspijpen.

De meest bekende zijn de Amster­damse FELIX MERI­TIS pij­pen maar ook in de pro­vin­cie wer­den dit soort pij­pen besteld. De voor­als­nog bekende pro­duc­ten waarop net zoals dit Gor­cumse exem­plaar een plaats­naam ver­meld staat, maar door een andere Goudse pij­pen­ma­ker zijn gepro­du­ceerd, zijn DE KOORN­BEURS VAN MID­DEL­BURG en DE HAR­MO­NIE TE MAASSLUIS.

De Beurs op de hoek van de Hoogstraat-Kor­ten­dijk (1913)

Loge­ment De Beurs

De vraag komt dan naar voren waar­voor deze Gor­cumse tabaks­pijp is gemaakt en wat is/​was ‘De Beurs’?. Nader onder­zoek leert dat op 21 sep­tem­ber 1816 voor het eerst De Beurs in Gorin­chem in een krant staat ver­meld. In dit geval de Rot­ter­dam­sche Cou­rant een en ander gevolgd door een ver­mel­ding twee dagen later in de Utrecht­sche Cou­rant. Uit deze mel­din­gen blijkt dat een pand is aan­ge­kocht, omge­bouwd en vanaf dat moment als loge­ment is inge­richt. Dit loge­ment is geves­tigd in het beste deel van de stad aan de Hoogstraat.

Aan­kon­di­gin­gen in de Utrecht­sche- en Rot­ter­dam­sche Cou­rant sep­tem­ber 1816 (bron : Delpher)

Beide aan­kon­di­gin­gen ver­wij­zen naar de koren­markt aan de Haven­dijk, recht tegen­over De Beurs, in het gebied tus­sen de Burgstraat en de Balen­steeg. 1Emck, W.F. (1914)
Oude namen van hui­zen en stra­ten in Gorin­chem, Gorin­chem, p. 26 (488).
PDF (5 MB) Lobregt wilde met zijn adver­ten­ties de bemid­delde graan­han­de­la­ren in de regio aanspreken.

Vanaf 1818 wordt in diverse adver­ten­ties en arti­ke­len in de krant De Beurs in Gorin­chem omschre­ven als een (voor­naam) logement/​koffiehuis in Hol­land2Neder­land­sche Staats­cou­rant 1 juli 1818 en 5 april 1820. en vanaf de jaren der­tig3De vroegst terug­ge­von­den ver­mel­ding waar­bij De Beurs enkel als kof­fie­huis wordt omschre­ven gaat terug op het jaar 1833. Zie bij­voor­beeld De Utrecht­sche Cou­rant van 26 juli 1833 of de Opregte Haar­lem­sche Cou­rant van 25 april 1833 nog enkel als kof­fie­huis. Een ver­ge­lijk­bare situ­a­tie met loge­ment de Koorn­beurs in Mid­del­burg waar, zoals hier­voor gemeld, een ver­ge­lijk­bare tabaks­pijp van bekend is.

De Beurs op de hoek Hoogstraat-Kor­ten­dijk (ca. 1900)

Koen­raad Lobregt

Het per­ceel tus­sen de Fon­teinst­ei­ger en de Hoogstraat bestond uit drie hui­zen waar­van twee onder één kap. Dit laat­ste dub­bele huis, een voor­ma­lige bur­ge­mees­ters­wo­ning, kocht Koen­raad Lobregt op 6 maart 1816 voor 1.300 gul­den. Het derde huis, direct ten zui­den van de stei­ger, bezat hij toen al.4Nota­ri­eel archief H. van Aken 1816 akte 27. In 1868 taxeerde men het totale per­ceel op 13.000 gul­den.5Nota­ri­eel archief G.C. van Appel­tere 1868 akte 74.

Ach­ter­zijde gezien vanaf de Vis­brug (ca. 1900)

Koen­raad Lobregt was gebo­ren in Bra­kel als zoon van Step­ha­nus Lobrecht6Spel­ling vol­gens over­lij­dens­akte 158. en Lijn­tje Smits. Hij over­leed 9 sep­tem­ber 1829 op 52-jarige leef­tijd in De Beurs. Zijn nage­la­ten boe­del werd getaxeerd op 19.750 gul­den.7Nota­ri­eel archief H. van Aken 24 – 2‑1830, akte 19. Lobregt bezat ook een grote tuin op de west­hoek Kei­zer­straat-Blauwe Toren­straat. Tegen­woor­dig bebouwd met appartementen.

Bom­bar­de­ment

Na het over­lij­den van Lobregt behield De Beurs tot in de Tweede Wereld­oor­log een hore­ca­func­tie. Het was vooral op maan­dag het tref­punt voor land­bou­wers, vee­hou­ders en han­de­la­ren. De plaat­se­lijke nota­ris­sen maak­ten het hen gemak­ke­lijk door er zit­ting te hou­den. 8Hoog­da­lem, H. van (1967)
Gorin­chem in oude ansich­ten, Zalt­bom­mel, p. 122.Op 4 novem­ber 1944 werd het gebouw gebom­bar­deerd tij­dens een geal­li­eerde aan­val op het tegen­over lig­gende kring­huis van NSB-kring 47 Alblas­ser­waard aan de Haven­dijk 14.

Kor­ten­dijk met spe­lende kin­de­ren. Links de plek waar De Beurs stond (1954)