Raad­sel waarom som­mige din­gen zijn weggegooid

GORIN­CHEM – Een spaar­var­ken met een kapot­ge­sla­gen snuit, de eer­ste Gor­cumse vlooi­en­van­ger en een zak­hor­loge van zeer vroege make­lij. Het zijn enkele opval­lende vond­sten uit de beer­put die begin dit jaar aan de Nieuw­stad werd ont­dekt. De vrij­wil­li­gers van de Werk­groep Arche­o­lo­gie Gemeente Gorin­chem heb­ben er nog maan­den werk aan.

Raadsel waarom sommige dingen zijn weggegooid Vrijwilligers archeologie gemeente Gorinchem verwerken vondsten beerput Nieuwstad in 2009

Vrij­wil­li­gers druk met puz­ze­len vond­sten Nieuwstad

Kijk op dit scherfje staat een man­ne­tje met een glas.” Mar­tin van der Vliet, de glas­spe­ci­a­list van de werk­groep, toont een flin­ter­dun stukje glas waarop een figuur­tje staat geëtst. De fijne lijn­tjes met veel detail ver­ra­den dat het glas van hoge kwa­li­teit moet zijn geweest. “De bewo­ners van de Nieuw­stad moe­ten zeer rijk zijn geweest,” meent coör­di­na­tor Mar­tin Veen. Hij baseert zijn ver­on­der­stel­ling op de inhoud van de beer­put die tevoor­schijn kwam tij­dens de bouw van het com­plex waar sinds enkele maan­den cli­ën­ten van Syn­dion wonen.

Keu­ken­af­val

Het is een beer­put geweest die ver­moe­de­lijk vooral spe­ci­fiek van­uit de keu­ken van het huis werd gebruikt, gezien de samen­stel­ling. Er zat een enorme hoe­veel­heid aar­de­werk, por­se­lein en glas in. Wij heb­ben bij­voor­beeld nau­we­lijks pis­pot­ten gevon­den en die beland­den door­gaans ook in de beer­put­ten. Wel lagen er aar­dig wat test­jes in,” zegt Veen, ter­wijl hij op een kleine col­lec­tie van vier­kante bak­jes wijst. In een test wer­den gloei­ende kool­tjes gelegd die ver­vol­gens in een stoof wer­den geplaatst, een hou­ten kastje met gaten aan de boven­zijde. Bewo­ners gebruik­ten de stoof als voe­ten­war­mer, een gewoonte die in de 17e en 18e eeuw bij het dage­lijks leven hoorde. Dat is ook pre­cies de peri­ode waarin de bewo­ners van de Nieuw­stad de beer­put in gebruik had­den. “Eind 17de eeuw moet deze zijn gegra­ven, want de oud­ste spul­len komen uit die periode.

Vijf­tig ontbijtborden

Ver­der beslaan de vond­sten de vol­le­dige 18de eeuw. Er is heel wat weg­ge­gooid. En niet alleen omdat het stuk was. We ver­moe­den dat er ook het nodige in de beer­put is beland omdat de bewo­ners het gewoon beu waren. Zo heb­ben we zo’n vijf­tig ont­bijt­bor­den gevon­den. Wie heeft er zoveel bord­jes in huis ? Het blijft natuur­lijk een raad­sel waarom die zijn weg­ge­gooid. Is iemand onhan­dig geweest en heeft hij de hele sta­pel laten val­len, of was het motief uit de mode?”

Kratten vol met vondsten die verwerkt moeten worden.

Krat­ten vol met vond­sten die ver­werkt moe­ten worden.

Komeet van Halley

Dat de Gor­cumse bin­nen­stad­be­wo­ners trend­ge­voe­lig waren, dur­ven de vrij­wil­li­gers wel te stel­len. Van der Vliet toont een stukje glas waarop een soort zon­ne­tje met een staartje is aan­ge­bracht. “Dit is een frag­ment van een zoge­he­ten kome­ten­glas. Dit orna­mentje stelt de komeet van Hal­ley voor.” Deze ver­scheen in de 17de eeuw (1607 en 1682) aan de hemel. Gla­zen­ma­kers ver­werk­ten de komeet in hun ont­wer­pen. Uit de Gor­cumse beer­put kwa­men een glas­hel­der komee­tje en een kobalt­blauwe ver­sie tevoorschijn.

Imi­ta­tie

Ook is Chi­nees por­se­lein tevoor­schijn geko­men, even­als faïence, een imi­ta­tie van het Chi­nees por­se­lein. “Echt Chi­nees was heel duur, omdat er moei­lijk aan te komen was. Chi­ne­zen han­del­den toen nog niet zo inten­sief met Neder­land en Enge­land. De imi­ta­ties waren goed­ko­per. Maar die wij gevon­den heb­ben, zijn van hoge kwa­li­teit.” Wie die wel­ge­stelde Gor­cu­mers zijn geweest, is nog niet dui­de­lijk. Oud-stads­ar­chi­va­ris A.J. Busch doet een onder­zoek. “Dat blijkt nog een las­tige klus,” aldus Veen. Waar­schijn­lijk net zo las­tig als het werk dat de vrij­wil­li­gers wacht bij het sor­te­ren en her­stel­len van de scher­ven en brokstukken.

Anja Broe­ken
31 okto­ber 2009
AD Rivierenland

Reacties zijn gesloten.