Onderzoek
In opdracht van Brand BBA B.V. is door BecÂker & Van de Graaf een archeÂoÂloÂgisch bureauÂonÂderÂzoek (BO) en een InvenÂtaÂriÂseÂrend VeldÂonÂderÂzoek (IVO) verÂkenÂnenÂde fase (door midÂdel van borinÂgen) uitÂgeÂvoerd aan de WaalÂdijk 18 in Dalem.
In het planÂgeÂbied was ten behoeÂve van geplanÂde nieuwÂbouw een bouwÂverÂgunÂning benoÂdigd waarÂvoor archeÂoÂloÂgisch onderÂzoek noodÂzaÂkeÂlijk was. HierÂvoor moest eerst een nog bestaand bouwÂwerk worÂden gesloopt. GraafÂwerkÂzaamÂheÂden ten behoeÂve van deze sloop waren slechts beperkt toeÂgeÂstaan door het waterÂschap omdat het bouwÂwerk geleÂgen was binÂnen de kern- en bescherÂmingsÂzoÂne van de waterÂkeÂring. Bij het sloÂpen van het bouwÂwerk mochÂten daarÂom enkel graafÂwerkÂzaamÂheÂden worÂden uitÂgeÂvoerd die nodig waren voor de sloop van het bouwÂwerk en om alle eleÂmenÂten van het bouwÂwerk uit het dijkÂliÂchaam te verÂwijÂdeÂren. Het talud moest na sloop direct worÂden herÂsteld overÂeenÂkoÂmend met de aanÂgrenÂzenÂde taluds van de waterÂkeÂring. BodemÂverÂstoÂring van de waterÂkeÂring moest derÂhalÂve op gebod van het WaterÂschap worÂden beperkt tot het hoogst noodÂzaÂkeÂlijÂke. De funÂdeÂrinÂgen van de geplanÂde nieuwÂbouw zouÂden door ophoÂging van het maaiÂveld niet in het huiÂdiÂge maaiÂveld doordringen.
Oeverwal
Het planÂgeÂbied was geleÂgen op de afzetÂtinÂgen van de stroomÂgorÂdel van de Waal (stroomÂafÂwaarts van Tiel) in het zuidÂwesÂteÂlijk gedeelÂte van het MidÂden-NederÂlandÂse rivieÂrenÂgeÂbied. Op basis van het bureauÂonÂderÂzoek werd verÂwacht dat in de onderÂgrond van het planÂgeÂbied oeverÂwalafÂzetÂtinÂgen aanÂweÂzig zouÂden kunÂnen zijn van de Waal. OeverÂwalÂlen zijn van oudsÂher aanÂtrekÂkeÂlijk geweest voor menÂseÂlijÂke bewoÂning. AanÂgeÂzien de Waal begon te sediÂmenÂteÂren vanÂaf cirÂca 425 na Chr. kan bewoÂning op de oeverÂwal vanÂaf het einÂde van de Laat-RomeinÂse tijd of het begin van de VroeÂge- MidÂdelÂeeuÂwen hebÂben plaatsÂgeÂvonÂden. ArcheÂoÂloÂgiÂsche waarÂden kunÂnen voorÂkoÂmen in de vorm van nederÂzetÂtinÂgen, akkerÂcomÂplexen en graÂven. AanÂgeÂzien de oeverÂwal door verÂschilÂlenÂde fasen van sediÂmenÂtaÂtie werd verÂhoogd, kunÂnen deze resÂten op meerÂdeÂre niveaus in de oeverÂwal aanÂweÂzig zijn.
Bewoning vanaf begin 19de eeuw
De verÂwachÂting voor archeÂoÂloÂgiÂsche resÂten uit de Late MidÂdelÂeeuÂwen in het planÂgeÂbied was hoog gezien de ligÂging aan een dijk, de WaalÂdijk, die waarÂschijnÂlijk geduÂrenÂde de Late-MidÂdelÂeeuÂwen is aanÂgeÂlegd. ResÂten van bewoÂning uit de Late MidÂdelÂeeuÂwen en NieuÂwe tijd worÂden aan deze dijk verÂwacht. Op basis van hisÂtoÂrisch kaartÂmaÂteÂriÂaal was bewoÂning in het planÂgeÂbied in ieder geval aanÂweÂzig vanÂaf het begin van de 19de eeuw.
Dijkverzwaringen
TijÂdens het veldÂonÂderÂzoek werd in de onderÂgrond geen bewijs gevonÂden voor de aanÂweÂzigÂheid van oeverÂwalafÂzetÂtinÂgen. Wel werÂden in de onderÂgrond uiterst zilÂtiÂge kleiÂlaÂgen aanÂgeÂtrofÂfen van het dijkÂliÂchaam. Op en tegen dit dijkÂliÂchaam werÂden zanÂdiÂge en kleiÂiÂge ophoogÂlaÂgen aanÂgeÂtrofÂfen waarÂin puin en archeÂoÂloÂgisch vondstÂmaÂteÂriÂaal uit de NieuÂwe tijd A‑C aanÂweÂzig was. Deze ophoogÂlaÂgen kunÂnen overÂeenÂkoÂmen met in situ opgeÂhoogÂde woonÂlaÂgen of met dijkÂverÂzwaÂrinÂgen. VanÂweÂge de recenÂte datum van deze dijkÂverÂzwaÂrinÂgen en het feit dat deze lager op de dijkÂvoet worÂden aanÂgeÂbracht, zijn deze verÂzwaÂrinÂgen niet aanÂweÂzig onder en direct om het nog in het planÂgeÂbied aanÂweÂziÂge oudeÂre woonÂhuis en in het gebied direct aan de top van de dijk. De aanÂgeÂtrofÂfen ophoogÂlaÂgen zijn daarÂom waarÂschijnÂlijk in de tijd opgeÂhoogÂde woonÂlaÂgen die op basis van het archeÂoÂloÂgisch vondstÂmaÂteÂriÂaal gedaÂteerd kunÂnen worÂden in de periÂoÂde vanÂaf de NieuÂwe tijd A. Alleen van het noorÂdeÂlijÂke deel van het planÂgeÂbied bleef onduiÂdeÂlijk of de ophoogÂlaÂgen woonÂlaÂgen of dijkÂverÂzwaÂrinÂgen waren.
Geen vervolgonderzoek
Ondanks de mogeÂlijÂke aanÂweÂzigÂheid van archeÂoÂloÂgiÂsche waarÂden in de vorm van woonÂlaÂgen in de onderÂgrond van het planÂgeÂbied, zou een archeÂoÂloÂgisch verÂvolgÂonÂderÂzoek in de vorm van proefÂsleuÂven mogeÂlijk schaÂde aan de dijk of de mogeÂlijÂke dijkÂverÂzwaÂring met zich mee brenÂgen. Om deze reden werd geadÂviÂseerd om geen archeÂoÂloÂgisch verÂvolgÂonÂderÂzoek in het planÂgeÂbied uit te voeren.
Foto’s
Publicaties
![]() |
Corver, B.A. & L. Ouwerkerk (2012) Archeologische begeleiding Waaldijk 18, Dalem. Gemeente Gorinchem, B&G rapport 1274, Noordwijk Flipbook | PDF (2 MB) |
![]() |
Hooghof, M.R.T. (2011) Historisch bodemonderzoek Waaldijk 18 te Dalem, Rapport AV.0854, Gouda. Flipbook | PDF (887 kB) |
![]() |
Horn, M. & A.W.E. Wilbers (2011) Waaldijk 18, Dalem Gemeente Gorinchem, Archeologisch bureauonderzoek & Inventariserend Veldonderzoek, verkennende fase, B&G rapport 1069, Noordwijk. Flipbook | PDF (2 MB) |
Metadata
Administratieve gegevens | |
---|---|
Archisnummer(s): | onderzoeksmelding: 43981 |
Topografische Kaart: | 38G |
Coördinaten: | 129.822/426.069 129.802/426.081 (NW) 129.805/426.056 (ZW) 129.825/426.056 (ZO) 129.848/426.078 (NO) |
Toponiem: | Waaldijk 18 |
Plaats: | Dalem |
Gemeente: | Gorinchem |
Provincie: | Zuid-Holland |
Type onderzoek: | IVO-B |
Uitvoerder: | Becker en Van de Graaf B.V. |
Projectleider: | M. Horn |
Opdrachtgever: | Brand BBA BV |
Bevoegd gezag: | Gemeente Gorinchem |
Aanvang onderzoek: | 26 november 2010 |
Vondsten & documentatie: | - |
DANS: | https://doi.org/10.17026/dans-zyd-mctq |