Waaldijk 18 (2010)

In opdracht van Brand BBA bv is door Becker & Van de Graaf BV een archeologisch bureauonderzoek (BO) en een Inventariserend Veldonderzoek (IVO) verkennende fase (door middel van boringen) uitgevoerd aan de Waaldijk 18 in Dalem.

In het plangebied was ten behoeve van geplande nieuwbouw een bouwvergunning benodigd waarvoor archeologisch onderzoek noodzakelijk was. Hiervoor moest eerst een nog bestaand bouwwerk worden gesloopt. Graafwerkzaamheden ten behoeve van deze sloop waren slechts beperkt toegestaan door het waterschap omdat het bouwwerk gelegen was binnen de kern- en beschermingszone van de waterkering. Bij het slopen van het bouwwerk mochten daarom enkel graafwerkzaamheden worden uitgevoerd die nodig waren voor de sloop van het bouwwerk en om alle elementen van het bouwwerk uit het dijklichaam te verwijderen. Het talud moest na sloop direct worden hersteld overeenkomend met de aangrenzende taluds van de waterkering. Bodemverstoring van de waterkering moest derhalve op gebod van het Waterschap worden beperkt tot het hoogst noodzakelijke. De funderingen van de geplande nieuwbouw zouden door ophoging van het maaiveld niet in het huidige maaiveld doordringen.

Oeverwal
Het plangebied was gelegen op de afzettingen van de stroomgordel van de Waal (stroomafwaarts van Tiel) in het zuidwestelijk gedeelte van het Midden-Nederlandse rivierengebied. Op basis van het bureauonderzoek werd verwacht dat in de ondergrond van het plangebied oeverwalafzettingen aanwezig zouden kunnen zijn van de Waal. Oeverwallen zijn van oudsher aantrekkelijk geweest voor menselijke bewoning. Aangezien de Waal begon te sedimenteren vanaf circa 425 na Chr. kan bewoning op de oeverwal vanaf het einde van de Laat-Romeinse tijd of het begin van de Vroege- Middeleeuwen hebben plaatsgevonden. Archeologische waarden kunnen voorkomen in de vorm van nederzettingen, akkercomplexen en graven. Aangezien de oeverwal door verschillende fasen van sedimentatie werd verhoogd, kunnen deze resten op meerdere niveaus in de oeverwal aanwezig zijn.

Bewoning vanaf begn 19de eeuw
De verwachting voor archeologische resten uit de Late Middeleeuwen in het plangebied was hoog gezien de ligging aan een dijk, de Waaldijk, die waarschijnlijk gedurende de Late-Middeleeuwen is aangelegd. Resten van bewoning uit de Late Middeleeuwen en Nieuwe tijd worden aan deze dijk verwacht. Op basis van historisch kaartmateriaal was bewoning in het plangebied in ieder geval aanwezig vanaf het begin van de 19de eeuw.

Dijkverzwaringen
Tijdens het veldonderzoek werd in de ondergrond geen bewijs gevonden voor de aanwezigheid van oeverwalafzettingen. Wel werden in de ondergrond uiterst siltige kleilagen aangetroffen van het dijklichaam. Op en tegen dit dijklichaam werden zandige en kleiige ophooglagen aangetroffen waarin puin en archeologisch vondstmateriaal uit de Nieuwe tijd A-C aanwezig was. Deze ophooglagen kunnen overeenkomen met in situ opgehoogde woonlagen of met dijkverzwaringen. Vanwege de recente datum van deze dijkverzwaringen en het feit dat deze lager op de dijkvoet worden aangebracht, zijn deze verzwaringen niet aanwezig onder en direct om het nog in het plangebied aanwezige oudere woonhuis en in het gebied direct aan de top van de dijk. De aangetroffen ophooglagen zijn daarom waarschijnlijk in de tijd opgehoogde woonlagen die op basis van het archeologisch vondstmateriaal gedateerd kunnen worden in de periode vanaf de Nieuwe tijd A. Alleen van het noordelijke deel van het plangebied bleef onduidelijk of de ophooglagen woonlagen of dijkverzwaringen waren.

Geen vervolgonderzoek
Ondanks de mogelijke aanwezigheid van archeologische waarden in de vorm van woonlagen in de ondergrond van het plangebied, zou een archeologisch vervolgonderzoek in de vorm van proefsleuven mogelijk schade aan de dijk of de mogelijke dijkverzwaring met zich mee brengen. Om deze reden werd geadviseerd om geen archeologisch vervolgonderzoek in het plangebied uit te voeren.

M.R.T. Hooghof
Historisch bodemonderzoek Waaldijk 18 te Dalem; Rapport AV.0854; Gouda; 2011.
Bekijk | Download (887 kB)

M. Horn en A.W.E. Wilbers
Waaldijk 18, Dalem Gemeente Gorinchem, Archeologisch bureauonderzoek & Inventariserend Veldonderzoek, verkennende fase; B&G rapport 1069.
Bekijk | Download (22,16 MB)

Archisnummer(s):	onderzoeksmelding: 43981
Topografische Kaart:	38G
Coordinaten:	129.822/426.069 129.802/426.081 (NW) 129.805/426.056 (ZW) 129.825/426.056 (ZO) 129.848/426.078 (NO)
Toponiem:	Waaldijk 18
Plaats:	Dalem
Gemeente:	Gorinchem
Provincie:	Zuid-Holland
Type onderzoek:	IVO-B
Uitvoerder:	Becker en Van de Graaf B.V.
Projectleider:	M. Horn
Opdrachtgever:	Brand BBA B.V.
Bevoegd gezag:	Gemeente Gorinchem
Aanvang onderzoek:	26 november 2010
Vondsten & documentatie:	-
DANS:	-