Ave­lin­gen (2009)

Pij­lers voor een bai­ley­brug over de Mer­we­de die er nooit kwam, een her­in­ne­ring aan de Kou­de Oor­log

In opdracht van de gemeen­te Gorin­chem heeft RAAP Arche­o­lo­gisch Advies­bu­reau in maart en april 2008 een bureau- en inven­ta­ri­se­rend veld­on­der­zoek uit­ge­voerd in ver­band met de afgra­ving van de uiter­waar­den bij het bedrij­ven­ter­rein Ave­lin­gen. Het onder­zoek dien­de te wor­den uit­ge­voerd omdat rea­li­sa­tie van de plan­nen zou kun­nen lei­den tot aan­tas­ting of ver­nie­ti­ging van moge­lijk aan­we­zi­ge arche­o­lo­gi­sche res­ten. Doel van het bureau­on­der­zoek was het ver­wer­ven van infor­ma­tie over beken­de en ver­wach­te arche­o­lo­gi­sche waar­den ten­ein­de een gespe­ci­fi­ceer­de ver­wach­ting op te stel­len. Doel van het veld­on­der­zoek was het toet­sen van die arche­o­lo­gi­sche ver­wach­ting en, indien moge­lijk, een eer­ste indruk geven van de kwa­li­teit (gaaf­heid en con­ser­ve­ring), aard, date­ring, omvang en diep­te­lig­ging van even­tu­eel aan­ge­trof­fen arche­o­lo­gi­sche res­ten.

Geo­lo­gi­sche opbouw
De geo­lo­gi­sche opbouw van het plan­ge­bied komt over­een met de bevin­din­gen van het bureau­on­der­zoek. De vrij uni­for­me opbouw van de uiter­waard bestaat van­af het maai­veld uit geul- en bedding/kronkelwaardafzettingen van de Boven Mer­we­de op een (voor een groot deel) geë­ro­deerd klei-op-veen­land­schap (op oude­re rivier­af­zet­tin­gen). Langs de hui­di­ge Boven Mer­we­de, in het zui­den van het plan­ge­bied, is het (klei-op-) veen­pak­ket tot min­maal 8,0 m -Mv (ca. 6.5 m -NAP) ver­dwe­nen. In het noor­den van het plan­ge­bied is van oost naar west een getij­den­geul (een strang) door de Boven Mer­we­de gevormd. Deze getij­den­geul heeft zich min­der diep in de onder­lig­gen­de lagen inge­sne­den en van­af cir­ca 4,0 m -Mv (ca. 2,5 m -NAP) is nog een res­tant over van oude­re rivier­af­zet­tin­gen van de Mer­we­de op het veen­pak­ket. Naast dun­ne kom­klei­la­gen in het veen, zijn onder het veen­pak­ket van­af 7,5 m -Mv (ca. 5,5–6 m -NAP) oude­re rivier­af­zet­tin­gen aan­ge­trof­fen. Deze rivier­af­zet­tin­gen komen ver­spreid over het gehe­le plan­ge­bied voor en zijn afkom­stig van de, door veen afge­dek­te, stroom­gor­del van het Gor­kum-Arkel-sys­teem. In het plan­ge­bied zijn bin­nen 8,0 m -Mv geen rivier­dui­nen aan­ge­trof­fen.

Geen aan­wij­zin­gen
In tegen­stel­ling met wat ver­wacht werd op basis van het bureau­on­der­zoek, zijn in het plan­ge­bied tij­dens het veld­on­der­zoek geen (dui­de­lij­ke) aan­wij­zin­gen voor arche­o­lo­gi­sche vind­plaat­sen aan­ge­trof­fen. In de geul- en bed­ding­af­zet­tin­gen van de Boven Mer­we­de is alleen ver­spoeld puin waar­ge­no­men. Deze ver­spoel­de puin­spik­kels leve­ren geen aan­wij­zin­gen op voor een moge­lijk aan­we­zi­ge vind­plaats. Res­ten van de oude Wol­fe­ren­se dijk en res­ten van de neder­zet­ting Wol­fe­ren zijn niet aan­ge­trof­fen.

Eijk, J.H.M., (2009)
Plan­ge­bied Bedrij­ven­ter­rein Ave­lin­gen te Gorin­chem, gemeen­te Gorin­chem. Arche­o­lo­gisch voor­on­der­zoek: een bureau- en inven­ta­ri­se­rend veld­on­der­zoek, RAAP-rap­port 1753, Weesp.
Flip­book | PDF (9,8 MB), bij­la­ge Flip­book | PDF (462 kB)

Rooi­j­en, E.J. van (2007)
Bureau­on­der­zoek afgra­ving uiter­waar­den bij het bedrij­ven­ter­rein Ave­lin­gen. Gemeen­te Gorin­chem, Hol­lan­dia reeks con­cept, Zaan­dam.
Flip­book | PDF (1 MB)

Wil­lem­se, N.W., (2016)
Ruim­te voor de rivier. Arche­o­lo­gi­sche monu­men­ten­zorg langs de gro­te rivie­ren 2000–2015, Utrecht, p. 80–85.
Flip­book | PDF (47 MB)