Pijlers voor een bai­ley­brug over de Merwede die er nooit kwam, een her­in­ne­ring aan de Koude Oorlog

In opdracht van de gemeen­te Gorinchem heeft RAAP Archeologisch Adviesbureau in maart en april 2008 een bureau- en inven­ta­ri­se­rend veld­on­der­zoek uit­ge­voerd in ver­band met de afgra­ving van de uiter­waar­den bij het bedrij­ven­ter­rein Avelingen. Het onder­zoek dien­de te wor­den uit­ge­voerd omdat rea­li­sa­tie van de plan­nen zou kun­nen lei­den tot aan­tas­ting of ver­nie­ti­ging van moge­lijk aan­we­zi­ge arche­o­lo­gi­sche res­ten.

Doel van het bureau­on­der­zoek was het ver­wer­ven van infor­ma­tie over beken­de en ver­wach­te arche­o­lo­gi­sche waar­den ten­ein­de een gespe­ci­fi­ceer­de ver­wach­ting op te stel­len. Doel van het veld­on­der­zoek was het toet­sen van die arche­o­lo­gi­sche ver­wach­ting en, indien moge­lijk, een eer­ste indruk geven van de kwa­li­teit (gaaf­heid en con­ser­ve­ring), aard, date­ring, omvang en diep­te­lig­ging van even­tu­eel aan­ge­trof­fen arche­o­lo­gi­sche res­ten.

Geologische opbouw

De geo­lo­gi­sche opbouw van het plan­ge­bied komt over­een met de bevin­din­gen van het bureau­on­der­zoek. De vrij uni­for­me opbouw van de uiter­waard bestaat van­af het maai­veld uit geul- en bedding/kronkelwaardafzettingen van de Boven Merwede op een (voor een groot deel) geë­ro­deerd klei-op-veen­land­schap (op oude­re rivier­af­zet­tin­gen). Langs de hui­di­ge Boven Merwede, in het zui­den van het plan­ge­bied, is het (klei-op-) veen­pak­ket tot min­maal 8,0 m ‑Mv (ca. 6.5 m ‑NAP) ver­dwe­nen. In het noor­den van het plan­ge­bied is van oost naar west een getij­den­geul (een strang) door de Boven Merwede gevormd. Deze getij­den­geul heeft zich min­der diep in de onder­lig­gen­de lagen inge­sne­den en van­af cir­ca 4,0 m ‑Mv (ca. 2,5 m ‑NAP) is nog een res­tant over van oude­re rivier­af­zet­tin­gen van de Merwede op het veen­pak­ket. Naast dun­ne kom­klei­la­gen in het veen, zijn onder het veen­pak­ket van­af 7,5 m ‑Mv (ca. 5,5−6 m ‑NAP) oude­re rivier­af­zet­tin­gen aan­ge­trof­fen. Deze rivier­af­zet­tin­gen komen ver­spreid over het gehe­le plan­ge­bied voor en zijn afkom­stig van de, door veen afge­dek­te, stroom­gor­del van het Gorkum-Arkel-sys­teem. In het plan­ge­bied zijn bin­nen 8,0 m ‑Mv geen rivier­dui­nen aan­ge­trof­fen.

Geen aan­wij­zin­gen

In tegen­stel­ling met wat ver­wacht werd op basis van het bureau­on­der­zoek, zijn in het plan­ge­bied tij­dens het veld­on­der­zoek geen (dui­de­lij­ke) aan­wij­zin­gen voor arche­o­lo­gi­sche vind­plaat­sen aan­ge­trof­fen. In de geul- en bed­ding­af­zet­tin­gen van de Boven Merwede is alleen ver­spoeld puin waar­ge­no­men. Deze ver­spoel­de puin­spik­kels leve­ren geen aan­wij­zin­gen op voor een moge­lijk aan­we­zi­ge vind­plaats. Resten van de oude Wolferense dijk en res­ten van de neder­zet­ting Wolferen zijn niet aan­ge­trof­fen.