Onderzoek
In sepÂtemÂber 2004 is door HolÂlanÂdia ArcheÂoÂloÂgen in opdracht van de gemeenÂte GorinÂchem een onderÂzoek uitÂgeÂvoerd aan de BalenÂsteeg. TijÂdens sloopÂwerkÂzaamÂheÂden op het terÂrein stuitÂte men op oude muurÂresÂten onder de funÂdeÂrinÂgen van de voorÂmaÂliÂge panÂden BalenÂsteeg 18 t/m 24. De sloÂpers verÂonÂderÂstelÂden dat de muren kadeÂmuÂren waren en dat zij mogeÂlijk een havenÂtje hadÂden gevonÂden. Er werd besloÂten om een opgraÂving uit te voeÂren om zo inzicht te krijÂgen in de aard van de aanÂweÂziÂge sporen.
De kaart door Van DevenÂter uit omstreeks 1560 is de oudÂste afbeelÂding waar de huiÂdiÂge BalenÂsteeg op staat. Samen met de huiÂdiÂge KeiÂzerÂstraat en HavenÂdijk werd een woonÂblok gevormd met in het midÂden en aan de oostÂzijÂde braakÂligÂgenÂde grond. In deze periÂoÂde was er reeds bebouÂwing aan de BalenÂsteeg. De huiÂzen zijn echÂter schetsÂmaÂtig aanÂgeÂgeÂven, wat verÂdeÂre uitÂspraÂken hierÂover bemoeilijkt.
Op de kaart van Blaeu (1652) is de bewoÂning duiÂdeÂlijÂker weerÂgeÂgeÂven. De huiÂzen hebÂben naast de begaÂne grond een verÂdieÂping en een zolder.
Op de kadasÂtraÂle minuut van 1832 staat geen bebouÂwing op ons terÂrein aanÂgeÂgeÂven. De 19de eeuwÂse bewoÂningsÂspoÂren die werÂden gevonÂden zulÂlen dus bij bebouÂwing horen die na het maken van deze kaart is aangelegd.
Zware muren
De archeÂoÂloÂgiÂsche resÂten zijn in vijf fasen onder te verÂdeÂlen. De eerÂste fase wordt gekenÂmerkt door ophoÂgingÂslaÂgen. WaarÂschijnÂlijk is vanÂaf de 14de-eeuw de grond enkeÂle malen opgeÂhoogd. Op een diepÂte van 4,5 m onder het maaiÂveld (2,16 m onder N.A.P.) vinÂden we de natuurÂlijk afgeÂzetÂte grijÂze klei waarÂop de eerÂste ophoÂgingsÂlaag ligt. Het is een bruin humeus venig laagÂje. De tweeÂde fase begint met de bouw van een rechtÂhoeÂkig gebouw. De funÂdeÂring heeft een geschatÂte breedÂte van 1,4 m. Een derÂgeÂlijÂke zwaÂre funÂdeÂring doet verÂmoeÂden dat het hier om een groot en waarÂschijnÂlijk hoog gebouw gaat. De funÂdeÂring is aan de noord‑, oost‑, en zuidÂzijÂde van het perÂceel aanÂgeÂtrofÂfen. Aan de westÂkant is de begrenÂzing van het gebouw niet waarÂgeÂnoÂmen. Na de aanÂleg van de muren is de binÂnenÂkant van het gebouw met grijÂze klei opgeÂhoogd. Tot de vondÂsten uit deze fase behoort een opvalÂlend groot aanÂtal 14de-eeuws grijsÂbakÂkend aarÂdeÂwerk, waarÂonÂder veel afval van pottenbakkerijen.
Oliemolen
In de derÂde fase is het hele terÂrein opgeÂhoogd met schoÂne grijÂze klei. SpaarÂzaÂme bebouÂwingsÂresÂten uit deze fase duiÂden op een voortÂgeÂzetÂte woon-/werkÂfuncÂtie van het terÂrein. ResÂtanÂten van een groÂte ronÂde geplaÂveiÂde strucÂtuur kunÂnen geïnÂterÂpreÂteerd worÂden als onderÂdeel van een olieÂmoÂlen (rosÂmoÂlen). TusÂsen de vondÂsten van deze fase bevond zich een fragÂment van een glasÂoven. HisÂtoÂrisch is bekend dat in de nabij geleÂgen KeiÂzerÂstraat een glasÂblaÂzeÂrij gevesÂtigd was. De vierÂde fase wordt gevormd door een periÂoÂde waarÂin het terÂrein braak geleÂgen heeft. Op de kadasÂtraÂle minuut van 1832 zijn geen woninÂgen aanwezig.
In de loop van de 19de-eeuw werd het terÂrein opgeÂdeeld en kwaÂmen er kleiÂne huisÂjes op te staan. De indeÂling was nog af te lezen aan bouwÂspoÂren in de tuinÂmuur aan de zuidÂzijÂde van het terÂrein. Deze muur is in de tweeÂde helft van de 19de eeuw de achÂterÂgeÂvel van een aanÂtal huisÂjes geweest. De meesÂte spoÂren uit deze laatÂste fase zijn bij de sloopÂwerkÂzaamÂheÂden verdwenen.
Foto’s
Publicaties
![]() |
Blonk-van den Bercken, A.L, A.A.A. Verhoeven, H. van Londen, J.W. Oudhof, G. Overmars & M.E. Lobbes (2020) Ambachtelijke productie in steden. Een inventarisatie en analyse op hoofdlijnen van archeologische aanwijzingen voor ambachtelijke productie in steden in de late middeleeuwen en nieuwe tijd, Nederlandse Archeologische Rapporten 066, Amersfoort, p. 91, 189. WorldCat |Flipbook | PDF (30 MB) |
![]() |
Gerritsen, S. (2007) Definitief onderzoek aan de Balensteeg 18-24, gemeente Gorinchem, Hollandia reeks 54, Zaandijk. Flipbook | PDF (7,12 MB) |
![]() |
Gerritsen, S. (2005) Gorinchem: Balensteeg, in: Archeologische Kroniek Zuid-Holland over 2004, Regionaal-historisch tijdschrift Holland 37, p. 88-89. Flipbook | PDF (1 MB) |
![]() |
Oostveen, J. van (2012) Gorinchem, Balensteeg 18-24. Tabakspijpen, Tiel. Flipbook | PDF (325 kB) |
Metadata
Archisnummer(s): | 7234 (onderzoeksmelding 13904 (onderzoek) |
Topografische Kaart: | 38G |
Coordinaten: | 126.780/426.970 |
Toponiem: | Balensteeg 18-24 |
Plaats: | Gorinchem |
Gemeente: | Gorinchem |
Provincie: | Zuid-Holland |
Type onderzoek: | archeologisch: opgraving |
Uitvoerder: | Hollandia Archeologen |
Projectleider: | Drs. P.M. Floore |
Opdrachtgever: | Gemeente Gorinchem |
Bevoegd gezag: | Gemeente Gorinchem |
Aanvang onderzoek: | 31 augustus 2004 |
Vondsten & documentatie: | Gemeentelijk depot voor archeologie Gorinchem |
DANS: | https://doi.org/10.17026/dans-zng-nta8 |