Bijna iedereen vindt wel eens iets bijzonders bij het omspitten van de tuin, of tijdens een wandeling langs het strand. Ook gaan duizenden mensen regelmatig met de metaaldetector ‘recreatief’ op zoek naar bijzondere metaalvondsten.
In beide gevallen spreken we dan van ‘toevalsvondsten’. Vondsten die dus niet zijn gedaan tijdens een opgraving. Moet je die vondsten melden en zo ja, hoe doe je dat ?
Met de metaaldetector op zoek naar bijzondere vondsten
De ene keer gaat daarbij om losse vondsten zonder veel wetenschappelijke waarde, in andere gevallen vertellen vondsten een bijzonder verhaal en kunnen ze misschien bijdragen aan de kennis van de lokale geschiedenis. Ook kan een vondst een belangrijke aanwijzing geven over andere archeologische resten in dat gebied.
Het Burgerlijk Wetboek (Art. 5:13 BW) stelt dat de toevalsvondst (‘schat’) in gelijke delen toekomt aan degene die hem ontdekt, en aan de eigenaar van de onroerende of roerende zaak, waarin de vondst werd aangetroffen. Een schat wordt door de wet gedefinieerd als “een zaak van waarde, die zolang verborgen is geweest dat daardoor de rechtmatige eigenaar niet meer kan worden opgespoord”.
 | PAN Portable Antiquities of the Netherlands (2019) Metaaldetectie in Nederland. Gedragscode en regels voor verantwoord gebruik van de metaaldetector in Nederland. Flipbook | PDF (6 MB) |
Magneetvissen
Magneetvissen is net als het zoeken met een metaaldetector een gewilde hobby, maar is niet zonder meer toegestaan. In elk geval niet als het om archeologische vondsten gaat. Magneetvissen is namelijk niet gelegaliseerd. De uitzondering op het opgravingsverbod voor zoeken en graven met een metaaldetector geldt alleen op het land en niet in het water (Besluit Erfgoedwet). Archeologische voorwerpen in het water mogen niet verplaatst of meegenomen worden, dus ook niet met een magneet uit het water gehaald. Zie ook de site van de Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed hierover.
Vondstmelding
Een toevalsvondst moet volgens de Erfgoedwet worden gemeld. Dit kan bijvoorbeeld bij het gemeentelijke of provinciale depot, of met behulp van het Vondstmeldingsformulier op de website van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE). Indien geen melding is gedaan of onzeker is aan wie de zaak toekomt, kan de gemeente vorderen dat deze aan haar in bewaring wordt gegeven, totdat vaststaat wie rechthebbende is. De vondst dient door de vinder minimaal 6 maanden ter beschikking gehouden te worden voor wetenschappelijk onderzoek.
Zie voor meer informatie over toevalsvondsten de website van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE).
Een leuke toevalsvondst
Melden aan het depot
Wanneer u iets heeft gevonden waarvan u vermoedt dat het van archeologische betekenis is, helpen wij u graag verder. Om een vondst te kunnen administreren hebben we de volgende gegevens van u nodig :
- naam en contactgegevens vinder ;
- omschrijving van de vondst ;
- adresgegevens van de vindplaats + ev. kaartje (gebruik Google Maps);
- datum waarop de vondst is gedaan ;
- vondstomstandigheden (bijvoorbeeld : stort, weiland enz.);
- hoe gevonden (bijvoorbeeld : metaaldetector, graafwerk, met het oog enz);
- waar bevindt de vondst zich momenteel ;
- een duidelijke foto van het voorwerp.
Wanneer u prijs stelt op privacy, kunnen wij uw persoonlijke gegevens anoniem houden.
PAN Portable Antiquities of The Netherlands
Het doel van PAN is om oudheidkundige vondsten in privé-bezit, met name metaalvondsten gevonden met behulp van een metaaldetector, te documenteren en online te publiceren, en zo de informatie over de vondsten en hun vondstlocatie beschikbaar te maken voor wetenschap, erfgoedonderzoek, musea en alle andere geïnteresseerden. De database is online te raadplegen. Wilt u een vondst melden, installeer dan de PAN-app op uw telefoon. PAN is ook te vinden op Facebook.
Voorbeeld uit de database van PAN
NUMIS database
De database Numismatisch Informatie Systeem (NUMIS) bevat meer dan 277.000 Nederlandse numismatische vondsten. Vrijwel dagelijks voegt De Nederlandsche Bank (DNB) nieuwe vondsten toe. Een deel van de NUMIS-database is online te raadplegen.
Archis
Archis (Archeologisch Informatiesysteem) is een databank met gegevens over alle archeologische vindplaatsen en terreinen vanaf de Prehistorie tot de Nieuwe Tijd in Nederland. Archis is vooral gericht op archeologische professionals en wordt onderhouden door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE).
Determinatie vondsten
Wilt u door door ons een vondst laten determineren dan kunt u een bericht met een duidelijke foto sturen. Wij verrichten nadrukkelijk geen taxaties. Voor het bepalen van de geldelijke waarde adviseren wij contact te zoeken met een erkend antiquair of veilinghuis. Daarnaast doen wij geen uitspraak over illegaal verworven bodemvondsten.
Verpakkingen van vondsten uit het verleden
Privécollecties
Interesse voor archeologie is natuurlijk niet enkel uit onze tijd. Gorinchem kende ook in het verleden gedreven amateurarcheologen die in hun vrije tijd bouwplaatsen af struinden. De vondsten werden meestal, keurig beschreven, opgeborgen in kistjes en dozen. Helaas komen deze collecties later door omstandigheden op zolder terecht of kunnen nabestaanden de waarde van zo’n collectie niet goed inschatten. Vaak eindigt de verzameling daarom bij het huisvuil !
Het depot is uiteraard geïnteresseerd in dergelijke particuliere verzamelingen. Wanneer wij een collectie van u overnemen, bieden wij de garantie dat deze voor de toekomst bijeen blijft en dat de naam van de vinder er altijd aan verbonden zal blijven.